İSTER KENDİ İŞİNDE İSTER BAŞKA YERDE...
Öncelikle emekli olduktan sonra hem emekli maaşı alıp hem de ihtiyaç duyarsanız başkasının yanında veya kendi adınıza çalışabilirsiniz. Bunun önünde bir engel bulunmuyor. Yalnız sigorta statüsüne göre Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ve maaş kesintisi gibi bazı detaylar var. Örneğin; emekli olduktan sonra işçi statüsünde bir işverene bağlı olarak çalışanlardan SGDP kesintisi yapılır.
SSK’LININ İKİ SEÇENEĞİ VAR
1-Maaşta kesinti nasıl yapılır? Maaşta kesinti emeklinin tercihine göre değişiyor. 4A’lı yani SGK’lının önünde 2 seçenek bulunuyor:
İlki aylığı kestirerek çalışmaya devam etmek. Bu durumda kişi normal sigortalı gibi çalışıyor. Emekli olacağında çalışmaya başlamadan önce alınan aylık, çalışılan dönemin primlerine göre güncelleniyor. Emeklilikten sonraki çalışmalar maaşa ekleniyor. Bir başka deyişle prime esas kazanç yüksek ise maaş da artıyor. Aksi durumda kazanç düşükse maaşı da aşağı çekebilir.
İkincisi Sosyal Güvenlik Destek Primi’ne (SGDP) tabi olarak çalışmak. Bu şekilde çalışmaya devam edenler emekli aylıkları kesilmeksizin çalışabiliyor. Yalnızca işveren tarafından aldıkları ücretten yüzde 7.5 oranında SGDP kesiliyor. Emekli maaşında azalma olmuyor. Çalışma ücretinde kısmi düşüş söz konusu olabiliyor.
KENDİ İŞİNİ KURANLARDA DURUM
2-Bağkur’lu emekli destek primi ödüyor mu? Bağkur’dan emekli olanlardan 1 Nisan 2016 tarihine kadar yüzde 10 oranında destek primi kesiliyordu. Ekstra külfet getiren bu uygulamaya söz konusu tarihten itibaren son verildi. Artık kendi adına tarımsal faaliyette bulunanlardan, işçi olarak ya da devlet memuru olarak çalışıp emekli olduktan sonra kendi işini kuranlardan, eğitim kurumlarında ücret karşılığı ders verenlerden, vakıf üniversitelerinde görev alanlardan SGDP kesintisi yapılmıyor.
3-Emekliyken çalışanlar, çalışmayı bıraktıklarında ne olacak?
İşçi olarak çalışanlardan maaşlarından kesinti yapılmadığından, SGDP kesintileri de iade edilmez. Kamuda çalışanların emekli aylıkları kesildiğinden, çalışma bittiğinde emekli aylıkları yeniden hesaplanır.
4-SGDP ödenmiş süreler sigortalılık süresinden sayılır mı?
İşçi statüsünde çalışanlar için SGDP süreleri sigortalılık süresinden sayılmaz, hizmet birleştirmesi yapılamaz.
5-Emekli yeniden çalışmaya başladığında prim kesintisi için işlemleri kim yapacak?
Çalıştığı kurum SGK’ya bildirim yapacak ve kesintileri yapıp SGK’ya aktaracak.
6-Engelliler emekli olup yeniden çalışmaya başlarlarsa SGDP’ye tabi olurlar mı?
İşçi statüsünde çalışılırsa prim kesinti yapılır. Memur olarak çalışırsa da emekli aylığından kesinti yapılır.
İKİNCİ KEZ KIDEM VE İHBAR TAZMİNATI ALINIR
7-Emekli olup kıdem tazminatını alan tekrar çalışmaya başlarsa tazminata hak kazanır mı? Kıdem tazminatı için aranan şartları sağlayan emekli, önceki işyerinden tazminat alsa dahi yeniden bu hakkı elde eder. Örneğin 3 yıl çalıştığında kendi isteği dışında işten çıkarılırsa 3 yıllık tazminatını alır.
8-Aynı işyerinde çalışacaklar nelere dikkat etmeli?
Çoğu kişi emekli olduktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devam ediyor. Bu konuda ihtiyatlı olmakta fayda var. Uzmanlar, aynı işyerinde çalışılacak olsa da emekli olunduğu anda kıdem tazminatının alınmasını tavsiye ediyor. Çünkü daha sonra anlaşmazlık çıkması durumunda hukuki süreçte hak talebi zor ve zahmetli olabiliyor.
9-Çalışan emeklinin ihbar tazminatı hakkı var mı?
İş Kanunu’nda emekli çalışanların hakları kısıtlanmıyor. Emekli işçiler, haklı bir gerekçe olmadan işten atıldıklarında ihbar tazminatı alırlar.
10-Yıllık izin nasıl hesaplanır?
Çalışan emeklinin yıllık izin hakkı yeniden işe başladığı tarihe göre hesaplanır. Çalışanların izin hakkı emekli veya normal çalışan olarak ayrılmıyor. Ancak yaş olarak bir fark oluşuyor.
Çalışma yılı 1 ile 5 yıl arasında olanlara (5 yıl dahil) 14 gün
6 ile 14 yıl arasında olanlara 20 gün
15 yıl veya daha fazla olanlara 26 gün yıllık ücretli izin verilir. Bununla birlikte 18 ve daha küçük yaştakiler ile 50 ve daha büyük yaştakilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz.