Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2021 yılına ilişkin Kamu İşletmeleri Raporu'nu açıkladı.
Buna göre, geçen yıl sonu itibarıyla Bakanlığın portföyünde toplam 19'u Kamu İktisadi Teşebbüsü (KİT), 4'ü kamu bankası ve 8 diğer kuruluş olmak üzere toplam 31 kamu işletmesi yer aldı.
Performans açısından değerlendirildiğinde 2021 yılında KİT sisteminin brüt satışları 2020 yılına kıyasla yüzde 106.2 artışla 331.4 milyar liraya ulaştı. KİT sistemi, 2021 yılını yaklaşık 11,1 milyar lira faaliyet zararı ile kapattı. Söz konusu faaliyet zararının oluşmasında, brüt satışları bir önceki yıla göre yüzde 106.2 artarken, satış maliyetlerinin yüzde 131.3 artması etkili oldu. Vergi ve yasal yükümlülüklerinin ardından sistemin 2021 yılı dönem net zararı 24.3 milyar lira olarak gerçekleşti.
KİT'ler 2020 yılında 825.8 milyon lira net kâr açıklamıştı.
Bu değişimde en önemli pay sahibi BOTAŞ oldu. BOTAŞ 2021 yılında 17 milyar 991 milyon lira zarar açıkladı. BOTAŞ'ın zararı 2021'de bir önceki yıla oranla yüzde 66.815 yükseldi. Raporda yer alan açıklamaya göre BOTAŞ'ın brüt satışları, temelde kuraklık nedeniyle doğal gazdan elektrik üreten santrallerin talebindeki artışa bağlı olarak 2021 yılında bir önceki yıla göre yüzde 160.7 oranında artarak 173.4 milyar TL'ye yükseldi.
SATIŞ FİYATINA YANSITILMADI
BOTAŞ'ın tamamını ithal ettiği doğalgaz fiyatlarında yaşanan artışlar sonucunda Kuruluşun satışlarından dolayı oluşan maliyeti 2020 yılına göre yüzde 192.5 artış göstererek 186.9 milyar TL'yi buldu. Raporda yer alan değerlendirmeye göre makroekonomik gelişmelere bağlı olarak, BOTAŞ'ın tüketicileri korumak ve enflasyondaki artışı sınırlandırmak amacıyla katlandığı maliyetleri satış fiyatlarına yansıtamaması neticesinde 2021 yılında 17.9 milyar TL dönem zararı oluştu.
KURDAKİ DALGALANMA ETKİLİ OLDU
BOTAŞ'ın ardından KİT'ler arasında geçen yıl en fazla zarar eden şirket 7 milyar 644 milyon lira ile Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) oldu. Bakanlık raporunda EÜAŞ'ın zarar etmesinin nedeni şu şekilde açıklandı:
"2021 yılında Kuruluşun brüt satış hasılatı 26,9 milyar TL, faaliyet zararı 8.4 milyar TL, finansman
gideri 17,2 milyon TL, dönem zararı ise 7.6 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Dönem zararının artmasında, salgın sonrası enerji talebindeki artışa bağlı olarak enerji emtia fiyatlarındaki yükseliş kaynaklı maliyet artışı, döviz kurundaki dalgalanmalar ve kuraklık nedeniyle hidroelektrik santrallerinden programlanan seviyede elektrik üretilememesi etkili olmuştur."
2021'DE KUR YÜZDE 79 YÜKSELDİ
2021 yılında enerji fiyatlarında etkili olan dolar/TL'de yüzde 79'luk yükseliş yaşanmıştı. Bu da özellikle BOTAŞ'ın zararının yükselmesine katkıda bulundu. Şubat ayında itibaren ise Rusya'nın Ukrayna'yı işgal girişimi sebebiyle uluslararası doğalgaz fiyatlarında sert yükselişler yaşandı. Bunun yanında dolar/TL'de de yüzde 35'lik yükseliş yaşandı.
Dolayısıyla yaşanan fiyat artışlarını tam olarak tüketiciye yansıtmayan BOTAŞ'ın zararının bu yıl da artabileceği belirtiliyor.
483.4 MİLYAR TL AKTİF BÜYÜKLÜK
Raporda yer alan bilgilere göre KİT sisteminin toplam aktif büyüklüğü 2021'de bir önceki yıla göre yüzde 55,8 artışla 483.4 milyar liraya yükseldi. Geçen yıl aktif büyüklüğünün gayri safi yurt içi hasılaya (GSYİH) oranı ise yüzde 6.7 olarak hesaplandı. Aktif büyüklükteki artış ağırlıklı olarak dönen varlıklardaki artıştan kaynaklandı. Toplam öz kaynak büyüklüğü 2021'de yüzde 8.8 artışla 194,7 milyar liraya çıktı.
İSTİHDAM GİDERLERİ 17.3 MİLYAR TL
KİT'lerin toplam istihdam giderleri, söz konusu dönemde, yüzde 23.5 artışla 17.3 milyar liraya ulaşırken, gelir tablosuna yansıtılan toplam KİT satış ve faaliyet giderlerinin yüzde 5.1'i istihdam giderinden oluştu. Bu arada, KİT'lerin bünyesindeki bir çalışanın işverene maliyeti 2021'de memurlar ve sözleşmeli personel için aylık ortalama 12 bin 259 lira ve işçiler için aylık ortalama 16 bin 407 lira oldu.
VARLIK FONU'NA BAĞLI ŞİRKETLER
Raporda ayrıca 2021 yıl sonu itibarıyla Türkiye Varlık Fonu (TVF) portföyünde yer alan şirketler de paylaşıldı.
