Tüketici kredisi, taşıt kredisi, konut kredisi... İhtiyaçlarınız doğrultusunda kredi için başvurduğunuzda bankalar sizden hayat sigortası yaptırmanızı isteyebiliyor. Bundaki amaç, bankanın kredi kullandırırken, geri ödenmeyi de garanti altına almak istemesidir. Banka alacağını garantilemek için normalde teminat, ipotek, teminat senedi vb alır. Ama herkesin teminat göstermesi mümkün olmayabiliyor. İşte bu noktada sigorta devreye giriyor.
BORCU ÖDEYEMEME RİSKİ
Kredi kullananın kredi borcunu geri ödeyememe riski ve ihtimali sigorta ettirilir. En yaygın kullanılan sigorta türü ise hayat sigortasıdır. Kredinin kullanım amacına göre teminat altına alınan bir taşınır veya taşınmazsa onlar üzerinde önce rehin veya ipotek hakkı kurulur. Sonra üzerinde banka lehinde rehin bulanan taşınır veya ipotek olan taşınmaz da ayrıca sigorta kapsamına alınır. Rehin ve ipoteğin tarafları kredi veren banka ile kredi kullanandır.
TARAFLARI KİMLER?
Sigorta sözleşmesinin tarafı ise banka değil krediyi kullanan ve sigorta şirketidir. Krediye bağlı yapılan hayat sigortalarında sigortalanan risk, kredi borçlusunun vefatıyla limit dahilinde kalan kredi borcunu ödeyememesi riskidir. Normal hayat sigortasında sigortalının ölümü sigortalanır. Krediye bağlı hayat sigortasında ise sigortalının ölümü sebebiyle kredi borcunu ödeyememe riski teminat altına alınır.
LİMİT BELİRLEMEDE AYRINTI
Hayat sigortasının limiti bankanın verdiği kredi tutarı kadar olmalıdır. Örneğin; 1 milyon lira kredi çekilmişse 1 milyon lira limitli sigorta yaptırılmalı. Böyle bir durumda 400 bin liralık krediyi ödedikten sonra sigortalının vefatı gibi bir durum olursa, sigorta şirketi geri kalan 600 bin lirayı alacaklı bankaya, 400 bin lirayı ise mirasçılara öder. Hayat sigortasının kalan kredi borcu kadar olması da mümkün. Ancak bu çok fazla tercih edilmiyor.
ERKEN KAPATMADA KALANI İADE
Ne kadar prim ödeniyor?
Ödeyeceğiniz prim, teminat altına alınacak kredi tutarı, yaş, cinsiyet gibi değişkenlere göre hesaplanıyor. Yaş arttıkça veya hastalığınız varsa sigorta maliyeti artıyor. Sigorta bedeli peşin ya da taksitle ödenebiliyor.
Kredi erken ödenirse ne olacak?
Kredi borcunun belirlenen vadeden önce ödenmesi veya kredi borç yapısında değişiklik olması durumunda sigorta sözleşmesi sonlandırılıyor ve geri kalan tutarlar hesaplanarak tüketiciye iade ediliyor.
‘HASTALIĞINI GİZLEDİ’ DİYEMEZ
Hayat sigortası yaptırırken doğru beyan önemli. Ancak sigorta şirketi, sigortalının hayat sigortası yaptırırken hastalıklarını (kalp, kanser gibi) gizlediği gerekçesi ile bankaya ödeme yapmayı reddedemez. Yargıtay kararına göre; sigorta poliçeleri banka tarafından açılan kredilere teminat olarak düzenlenir.
Tüketici kredisi sözleşmesinde ve tüm sigorta poliçelerinin üzerinde kredi veren bankanın adına dain-i mürtehin (rehin alacaklısı) kaydı olur. Kredi veren banka hayat sigortasının lehtarıdır. Sigorta poliçesindeki hakları talep ettiğinde, sigorta şirketinin ona karşı ileri sürebileceği bir itiraz hakkı yok.
MİRASÇILARDAN TALEP EDEMEZ
Rizikonun (vefat) gerçekleşmesi halinde, bankanın poliçe teminatı kapsamında kalan bakiye kredi alacağını, öncelikle sigorta şirketinden tahsil etmesi gerekiyor. Bankanın elinde hayat sigortası poliçesi varken, sigortacının ödeme talebini geri çevirdiği şeklindeki bir gerekçeyle, poliçe limiti kapsamında kalan alacağı için icra takibi başlatması halinde mirasçılar buna itiraz etmeli.
Sonuçta uyuşmazlık Yargıtay’a kadar gider. Yargıtay örnek uygulamalara göre mirasçıları haklı buluyor. Hayat sigortası varken, bankanın kredi alacağının tahsili için dava açması veya icra takibi başlatması, sigorta hukuku ve sigorta amacına aykırılık oluşturuyor.
HERKES YARARLANABİLİR
Kimler yararlanabilir?
Birikim yapmak veya hayatta karşılaşılabilecek çeşitli risklere karşı teminat sahibi olmak isteyen herkes hayat sigortasından yararlanabilir. Teminat türüne ve seçeceğiniz ürüne göre bazı ürünlerde sağlıklı olma koşulu ya da yaş sınırı aranabilir.
Dain-i mürtehin (rehin alacaklısı) kimdir?
Hayat sigortalarında, hayatı üzerine sigorta yapılan kişiye vermiş olduğu borç veya kredi nedeniyle, sigortalının yaşam kaybı halinde ödenecek olan tazminat tutarından 1’inci derecede alacaklı olan gerçek veya tüzel kişidir. Genellikle krediye bağlı hayat sigortalarında dain-i mürtehin olarak, kredi veren banka, finansal kiralama şirketi vb. finans kuruluşları belirlenir.
VERGİ AVANTAJI DA VAR
Faydaları neler?
Vergi avantajı sunuluyor. Örneğin çektiğiniz konut kredisi için aylık 120 lira sigorta primi ödeniyorsa 24 lira vergi avantajı oluşur. Gelir Vergisi matrahınızdan indirebileceğiniz tutar, aylık brüt maaşınızın yüzde 15’ini ve brüt asgari ücretin yıllık tutarını (60 bin lira) geçemez. Vefat durumunda veya kalıcı maluliyet hallerinde kalan kredi borcunuzun tamamını sigorta şirketi üstlenir.
Kredi borcunu aşan sigorta teminatı kanuni varislerinize ya da belirleyeceğiniz lehtarlara ödenir. Hayat sigortası yaptıranlara bankalar daha düşük faiz oranıyla kredi kullandırır. Bu durum genelde sigorta maliyeti kadar faiz indirimi şeklinde uygulanıyor.
