Normal şartlarda çalışanların emekli olabilmesi için sigorta başlangıç tarihi, yaş, cinsiyet, prim ödemesi ve hizmet süresine ilişkin bilgiler dikkate alınır. Özellikle de emeklilik için gerekli primin ödenmesi ve sigortalılık süresi ile yaşın doldurulması bekleniliyor. Hem ödeyeceğiniz prim günü hem de yaş şartı, ilk sigorta başlangıç tarihinize göre belirleniyor. Ayrıca hangi kurumdan daha çok prim ödediğiniz de önemli.
SSK, Bağkur ya da Emekli Sandığı mensubu olmanız, emeklilik tarihinizi belirliyor. Bütün bu kuralların içinde erken emeklilik imkanı sağlayan bazı ayrıcalıklar da var. Bunların başında da kadınlar için annelik, erkeklerde ise askerlik en önemli avantajı sağlıyor. Peki başka neler var? İşte pek çok çalışanın bilmediği erken emeklilik fırsatı sunan 7 formülü sizler için derledik.
KADINLARA 6 YIL İMKANI
1)Sigortalı anneler için: Erken emeklilik konusunda annelik, çalışan kadınlara çocukları üzerinden prim kazanma imkanı tanıyor. Bu imkan 3 çocuğa kadar borçlanma ile 2160 gün, yani 6 yıl kazandırıyor. Böylece yaşı ve yılı dolmuş ama primi eksik bir anne, 3 çocuğu varsa 6 yıl erken emekli olabiliyor. Burada tek şart, çocukların sigortadan önce doğmuş olması. Kadın erken emeklilik için bu yıl borçlanma yapacak olursa; bir çocuk için 720 prim günü üzerinden en düşük 38 bin 160 lira, iki çocuk için 1440 gün üzerinden 75 bin 320 lira ve üç çocuk için 2160 gün üzerinden 114 bin 480 lira ödeyerek borçlanacak.
2)Bakıma muhtaç çocuğu varsa: Başkasının bakımına muhtaç engelli çocuğuna bakan anneler için de erken emeklilik hakkı tanınıyor. Annenin 1 Ekim 2008 sonrası prim gününün dörtte biri (yüzde 25) kadar bir süre, toplam primlerine ekleniyor. Bu ilave edilen prim, yaş şartından da düşülüyor.
3)Askerlik en az 1 yıl sağlar: Erkekler için askerlik; SGK prim gün sayısını artırırken, yaşı da geriye çekiyor. Yani askerlik borçlanması askerden sonra ilk defa sigortalı olanların SGK başlangıç tarihini, borçlanılan gün kadar öne alıyor. Böylece en az 1 yıl daha erken emekli olmayı sağlıyor. 2022 yılı brüt asgari ücretin 5 bin 4 lira olması nedeniyle günlük en az borçlanma tutarı 53.37 liraya çıktı. Buna göre; 1 yıllık askerlik süresinin borçlanılması halinde ödenecek tutar ise 19 bin 215 lira olacak.
ENGELLİ VE MALULEN
4)Vergi indirimi alınıyor: Yasal düzenlemeler, çalışma gücünü kaybeden ve sürekli rahatsızlığı veya engeli olanlara erken emeklilik imkanı tanıyor. Bunlardan biri olan engelli emekliliği; doğuştan meydana gelen engellilik veya rahatsızlık sonucu alınan vergi indirimi sonrasında hak ediliyor. Burada da en az yüzde 40 iş görme kaybı aranıyor. 15 yıl 3600 günden başlayarak işe giriş tarihlerine göre 18 yıl 4680 güne kadar süreyle emekli olunabiliyor.
5)Yüzde 60 işgücü kaybı: Çalışırken çıkan rahatsızlıklar ya da iş kazası sonucu çalışma gücünün en az yüzde 60’ını kaybedenler, SGK’dan sağlık raporu alarak ‘malulen emekli’ olabiliyor. Bunun için de en az 1800 gün prim yeterli oluyor.
6)Hem işçi hem de memur: Erken emekliliği mümkün kılan yöntemlerden biri de ‘yıpranma payı’. Buna ‘fiili hizmet süresi zammı’ da deniyor. Yıpranma hakkından hem SGK'lı çalışan işçiler hem de memurlar faydalanabiliyor. Bu yolla, ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanlar ilave prim elde ediyor. İlave primler, emeklilik primine ekleniyor ve ihtiyaç duyulan primin daha erken tamamlanmasını sağlıyor. Bu yolla yılda sağlanan prim 180 güne kadar çıkabiliyor. Yıpranma hakkından madenci, gazeteci, sağlıkçı, ceza infaz memuru gibi 45 işkolu yararlanıyor.
7)Yaş şartıyla: Kısmi emeklilik de denilen bu yöntemde; 8 Eylül 1999’dan önce sigorta girişi olanlar 3600 günle 15 yıllık sigortalılık süresini tamamlayınca yaş şartından emekli olabiliyor.
Ama günümüzde daha çok 8 Eylül 1999 yılı ile 30 Nisan 2008 arasında ilk defa işe girenler daha fazla. Bu tarihler arasında sigortalı işe başlayanlar 4500 gün prim ve 25 yıllık sigortalılık süresiyle kısmi emekli olabiliyor. Yaş şartı ise her iki durumda da kadınlarda 58, erkeklerde de 60’tan başlıyor.
