Mültecilerin durumunu uluslararası topluma daha iyi anlatabilmek için 20 Haziran, 2001'de "Dünya Mülteciler Günü" ilan edildi.
AA muhabirinin Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliğinin (BMMYK) "Küresel Eğilimler Raporu 2021"den derlediği bilgilere göre, dünyada zorla yerinden edilmeler 10 yıldır yükseliş eğiliminde bulunuyor. Dünya nüfusunun yüzde 1'inden fazlası zorla yerinden edilmiş durumda yaşıyor.
Dünya çapında zorla yerinden edilmiş kişilerin toplam sayısı 2021'in sonunda 89,3 milyon olurken, BMMYK'nin yetkisi altındaki küresel mülteci sayısı ise 21,3 milyona ulaştı.
Bunlardan 53,2 milyonu ülke içinde yerinden edilmiş kişiler olurken, 4,6 milyonu sığınmacı ve 4,4 milyonu da "yerinden edilmiş Venezuelalı" olarak kaydedildi.
Öte yandan, 2021 boyunca yaklaşık 1,7 milyon kişi koruma aramak için uluslararası sınırları geçti ve toplam 14,4 milyon yeni yerinden edilme bildirildi.
Ukrayna'daki savaş nedeniyle 6 milyondan fazla insan yerinden edildi
24 Şubat'ta başlayan ve halen devam eden Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle Ukrayna'dan 6 milyondan fazla mülteci hareketi kaydedildi.
Bu, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana yaşanan en büyük zorla yerinden edilme krizlerinden biri ve en hızlısı olarak kayda geçti.
Öte yandan, Ukrayna'dan kaçan mülteciler ağırlıklı olarak yüksek gelirli Avrupa ülkeleri tarafından ağırlandı.
Ukraynalı mültecilere Avrupa Birliği (AB) üye ülkeleri tarafından geçici koruma statüsü verilirken, bu tür programlara 2,8 milyondan fazla mülteci kayıt yaptırdı.
Dünyadaki mültecilerin yüzde 83'üne, düşük ve orta gelirli ülkeler ev sahipliği yapıyor
Dünyadaki mevcut çatışmaların ve alevlenen yeni çatışmaların sayısı açısından en kayda değer yıl olan 2021'de, 850 milyon nüfusa ev sahipliği yapan 23 ülke, "yüksek veya orta yoğunluklu" çatışmalarla karşı karşıya kaldı.
Çatışmalardan etkilenen ülkelerin sayısı son 10 yılda ikiye katlanırken, kadınlar ve çocuklar orantısız bir şekilde derin çatışmalara ve ayrımcılığa maruz kaldı.
Öte yandan, düşük ve orta gelirli ülkeler, dünyadaki mültecilerin yüzde 83'üne ev sahipliği yaparken, en az gelişmiş ülkeler ise toplamın yüzde 27'sine sığınma sağladı.
Çatışma ve zulümden kaçan çoğu insan kendi ülkelerinin yakınında kalmayı tercih ederken, mültecilerin yüzde 72'si komşu ülkelerde yaşıyor.
Bununla birlikte, 2021'de sınır ötesi yerinden edilen insanların yaklaşık dörtte üçü de komşu ülkelerde misafir edildi.
Bangladeş, Çad, Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC), Etiyopya, Ruanda, Güney Sudan, Sudan, Uganda, Tanzanya ve Yemen dahil olmak üzere 46 ülkeden oluşan en az gelişmiş ülkelerdeki mülteci sayısı ise 2021 sonu itibarıyla 7 milyon oldu.
En çok mülteci ağırlayan ülke Türkiye
Türkiye, yaklaşık 3,8 milyon mülteci ile en çok mülteci ağırlayan ülke olmaya devam ediyor. Bu, dünya çapında sınır ötesi yerlerinden edilmiş tüm insanların yüzde 15'ine tekabül ediyor.
Küresel mülteci nüfusunun yüzde 27'sini oluşturan Suriyeli mültecilerin dörtte üçünden fazlası Türkiye'nin yanı sıra Lübnan (840 bin 900) ve Ürdün (673 bin) olmak üzere komşu ülkeler tarafından barındırılıyor.
Avrupa ülkelerinde barındırılan sınır ötesi yerlerinden edilmiş kişilerin sayısı ise 2021'de yüzde 3 artarak 7 milyonun üzerine çıktı.
Öte yandan, Almanya, 1,3 milyon mülteciyle (yüzde 5) Avrupa'nın en büyük ikinci mülteci barındıran ülkesi konumunda bulunuyor.
Mültecilerin neredeyse yüzde 70'i yalnızca 5 ülkeden
Dünyadaki tüm mültecilerin üçte ikisinden fazlası (yüzde 69) sadece beş ülkeden gelirken, bunlar sırasıyla Suriye (6,8 milyon), Venezuela (4,6 milyon), Afganistan (2,7 milyon), Güney Sudan (2,4 milyon) ve Myanmar (1,2 milyon) olarak kaydedildi.
Bununla birlikte, dünya çapında zorla yerinden edilmiş kişilerin yüzde 41'ini çocuklar oluşturuyor.
Ülke İçinde Yerinden Edilmiş Kişiler
Silahlı çatışmalar, yaygın şiddet veya insan hakları ihlalleri nedeniyle kendi ülkeleri içinde yerinden edilen kişiler de dünya genelinde zorla yerinden edilen nüfusun çoğunluğunu oluşturmaya devam ediyor.
Ülke içinde yerinden edilmiş kişiler, yerinden edilen tüm kişilerin yaklaşık yüzde 60'ını oluşturuyor.
Dünya çapında yerinden edilmiş kişi nüfusu 2012'de 17,7 milyondan neredeyse 3 kat artarak 2021'de 51,3 milyona ulaştı.
Devam eden veya artan şiddet ve çatışmalar nedeniyle ülke içinde yerinden edilme küresel olarak neredeyse tüm bölgelerde artarken, 2021'deki tüm yeni ülke içinde yerinden edilmelerin dörtte üçünden fazlası Sahra Altı Afrika'da meydana geldi.
Geçen yıl ülkeleri içinde yeni yerlerinden edilen en fazla sayıda kişi, Doğu Afrika ve Afrika Boynuzu ile Büyük Göller bölgesinde kaydedildi.
En çok sığınma talebi ABD'ye
Devletler ve BMMYK, bir önceki yıla göre yüzde 35 artışla, 2021'de 155 ülkede yaklaşık 1,7 milyon bireysel sığınma başvurusu kaydetti.
En çok bireysel sığınma talebi ABD'ye yapılırken (188 bin 900), bunu Almanya (148 bin 200), Meksika (132 bin 700), Kosta Rika (108 bin 500) ve Fransa (90 bin 200) izledi.
Bir önceki yıla göre 2021'de Almanya, Meksika, Demokratik Kongo Cumhuriyeti (KDC) ve Kosta Rika'daki iltica başvurularında büyük artış görülürken, Brezilya, Peru, İspanya ve ABD'de önemli düşüş kaydedildi.