Değerli konut vergisi 2019 yılında Emlak Vergisi Kanunu’nda değişiklik yapılarak yasalaşmıştı. 2021, 2022 yılları için kayda değer bir beyan ve tahsilat oranına ulaşılmadığı görüldü.
2023 yılında uygulanacak değerli konut vergisi Emlak Vergisi Kanunu’nun 42’nci maddesi 5.000.000 lira olarak belirlenmiş bu değerler her yıl bir önceki yılın yeniden değerleme oranının yarısı oranında artırılarak uygulanacağından 2023 yılında bu Kanun kapsamındaki konutların 9.967.000 lirayı aşan kısmı değerli konut vergisinin matrahını oluşturacaktır.
Bu değerin altındaki konutlar değerli konutlar vergisine tabi olmayacaktır.
VERGİ ARTAN ORANLI VE NASIL HESAPLANACAK
Kanunun 44/2’ncı maddesi ve yayınlanan 82 sayılı Değerli Konut Vergisi Genel Tebliği’nin 6’ncı maddesine göre; 2023 yılında uygulanacak olan değerli konu vergisi oranları düzenlenmiştir.
Mesken nitelikli taşınmaz değerlerinin alt ve üst sınırları Emlak Vergisi Kanunu’nun değerleme hükümleri ve Vergi Usul Kanunu’nun değerlemeye ait hükümlerine göre tespit edilmektedir. Buna göre yasada belirtilen 5.000.000 liraya kadar mesken konutlarının 2021, 2022 yılı emlak vergisi değerlerine yeniden değerleme oranının yarısı olan (Yüzde 122,93/2=) Yüzde 61,465 oranında artırılması suretiyle tespit edilen değerleri;
- 9.967.000 lira ile 14.951.000 lira arasında olanlar (Bu tutar dahil)
- 9.967.000 lirayıaşan kısmı için Binde 3
- 19.936.000 liraya kadar olanlar (bu tutar dahil) 14.951.000 lirası için
- 14.952 lira, fazlası için Binde 6
- 19.936.000 liradan fazla olanlar 19.936.000 lirası için 44.862 lira,
- fazlası için Binde 10 olarak tespit edilmiştir.
Buna göre uyulama aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır;
- Kanunda öngörülen 5.000.000 lira 2021 - 2022 yılı için yeniden değerleme katsayısı olan yüzde 122,93’ün yarısı oranında yani yüzde 61,465 oranı uygulanarak 6.173.000 lira olarak hesaplanmıştır.
- 2023 yılı için 2022 yılı için tespit edilen ve uygulanamayan 6.173.000 lira (6.173.000 TL x 122,93 / 2 = 9.967.000 lira olarak yeniden değerlenmiştir.
- Böylece 2023 yılı için 9.967.000 liranın altındaki konutlar için bir verginin beyan edilerek ödenmesi söz konusu olmayacaktır. Bu değerin üzerindeki konutlar değerli konut vergisine tabi olacaktır.
- Emlak Vergisi Kanunu hükümlerine göre hesaplanacak vergi değerinin 9.960.000 liranın üzerindeki kısmı Kanunun 44/2’nc maddesindeki vergi oranı uygulanarak değerli konut vergisi hesaplanacaktır.
Konuya bir örnekle devam edelim. 25.000.000 lira değerindeki bir konutun değerli konut vergisini hesaplamayalım.
VERGİNİN MÜKELLEFİ MÜKELLEFİYETİN BAŞLAMASI VE BİTMESİ
Değerli konut vergisi mükellefiyeti, mesken nitelikli taşınmazın bina vergi değerinin Kanunun 42’nci maddede belirtilen tutarı yani 9.967.000 lirayı aştığı tarihi, Kanunun 33’ncü maddenin (1) ila (7) numaralı fıkralarında yazılı vergi değerini tadil eden sebeplerin doğması hâlinde bu değişikliklerin vuku bulduğu tarihi veya muafiyetin bittiği tarihini izleyen yıldan itibaren başlar.
Yanan, yıkılan, tamamen kullanılmaz hâle gelen veya vergiye tabi iken muaflık şartlarını kazanan mesken nitelikli taşınmazlardan dolayı mükellefiyet, bu olayların vuku bulduğu tarihi takip eden taksitten itibaren sona erer.
Türkiye sınırları içinde bulunan mesken nitelikli taşınmazların Emlak Vergisi Kanunu’nun 29’ncu maddesinde belirlenen bina vergi değeri 5.000.000 lira üzerinde olanlar değerli konut vergisine tabi olduğu şeklinde düzenlenmiştir. Kanunda belirtilen bu rakamın her yıl yeniden değerleme oranında artırılacağı nedeniyle 2023 yılı için 9.967.000 lira olarak uygulanacaktır.
Değerli konut vergisini maliki, varsa intifa hakkı sahibi, her ikisi de yoksa taşınmaza malik gibi tasarruf edenler öder. Taşınmaza paylı mülkiyet hâlinde malik olanlar, hisseleri oranında mükelleftirler. Elbirliği mülkiyette malikler vergiden müteselsilen sorumlu olurlar.
VERGİNİN BEYANI, ÖDEME SÜRESİ VE ÖDEME YERİ
Kanunun 47’nci maddesinde; Mükellef tarafından, mesken nitelikli taşınmaza ilişkin bina vergi değeri 42 nci maddede belirtilen tutarı aştığı yani 2023 yılı için 9.967.000 lirayı aşması halinde aşan kısmı mükellefin ikametinin bağlı olduğu Gelir İdaresine bağlı Vergi Dairelerine Şubat ayının 20’nci günü sonuna kadar beyanname ile beyan edilecektir.
Vergi, yetkili vergi dairesince yıllık olarak tarh ve tahakkuk ettirilecektir. Vergi izleyen yıllar için mükellef tarafından aynı şekilde yıllık olarak beyanname verilmek suretiyle vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilecektir.
Tahakkuk ettirilen vergi, ilgili yılın Şubat ve Ağustos aylarının sonuna kadar iki eşit taksitte ödenir. Yıl içerisinde mükellefiyetin başlamasını gerektirecek durumun meydana gelmesi hâlinde, mükellef tarafından takip eden yılın beyanname verme süresi içerisinde ilgili vergi dairesine beyanname verilir.
Bilindiği gibi, Emlak Vergisi Kanunu’nun 37’nci maddesine göre emlak vergileri belediyelere ödeneceği hükmü de kaldırılmaktadır. Yani bu vergi belediyelere değil de hazineye ödenecektir.
BU VERGİ ÖDENECEKSE VERGİLER ALMALIDIR
Şimdiye kadar bu konuda bu yazdığım yazı sayısı dörttür. Hasılatı az, beyanı problemli bu vergiyi almanın bir gereği yoktur. İlle de alınması gerekiyorsa, emlak vergisi ile birlikte belediyelere ödenmesi gerekmektedir. Değerli Konut Vergisi'nde 2021 yılı bütçesinde 350 milyon lira olarak tahmin edilmiş, ancak 23 milyon lira olarak tahsil edilmiştir.